MoPA - INT0100028
Projekt pt. Monitoring obszarów chronionych ze szczególnym uwzględnieniem bioróżnorodności i zrównoważonego rozwoju tych obszarów (akronim MoPA, INT0100028).
Lider Projektu: Zachodniopomorski Uniwersytet Technologiczny w Szczecinie
Kierownik projektu: dr inż. Wojciech Zbaraszewski, wojciech.zbaraszewski@zut.edu.pl
Partnerzy projektu: Uniwersytet w Greifswaldzie, Uniwersytet Szczeciński, Wyższa Szkoła Zrównoważonego Rozwoju w Eberswalde.
Partnerzy stowarzyszeni projektu: Park Narodowy „Ujście Warty”, Woliński Park Narodowy, Drawieński Park Narodowy, Nationalpark Jasmund, Nationalpark Vorpommersche Boddenlandschaft, Nationalpark Unteres Odertal, Naturpark Flusslandschaft Pennetal, Biosphärenreservat Schorfheide-Chorin, Zespół Parków Krajobrazowych Województwa Zachodniopomorskiego, Federacja Zielonych GAJA.
Czas trwania projektu: 01.04.2024-31.03.2027
Strona internetowa projektu: mopa.zut.edu.pl
Całkowita wartość projektu: 966 447,60 euro
Dofinansowanie MNiSW: 169 721,00 zł
Dofinansowanie z Unii Europejskiej ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego (EFRR) w ramach Programu Współpracy Interreg VI A Meklemburgia-Pomorze Przednie / Brandenburgia / Polska: 773 158,80 euro
Priorytet 2: Wspólne przezwyciężanie zmian klimatu i ochrona przyrody
Cel szczegółowy 2.7: Ochrona przyrody i bioróżnorodności
Cel projektu:
Celem projektu MoPA jest utrzymanie lub zwiększenie różnorodności biologicznej na obszarach chronionych Euroregionu Pomerania. Aby to osiągnąć, obecnie stosowane metody wykorzystywane w monitoringu obszarów chronionych zostaną ulepszone, ujednolicone i uzupełnione o metody badań społeczno-ekonomicznych. Szczególny nacisk zostanie położony na wspólne transgraniczne opracowywanie procedur w celu przyczynienia się do standaryzacji i porównywalności wyników.
Obszary i opis projektu:
(format: png, rozmiar: 11,18 MB)
Euroregion Pomerania to obszar posiadający wyjątkową przyrodę, która stanowi jego naturalne bogactwo. Aby chronić te wartości, utworzono w regionie 22 duże obszary chronione, obejmujące około ¼ jego całkowitej powierzchni. Obszary te, podlegają jednak coraz większej presji zewnętrznej, m.in. przez użytkowanie gruntów rolnych i leśnych czy potrzebę rekreacji na obszarach chronionych. Jednocześnie europejskie obszary chronione, jako przestrzenie percepcji przyrody i miejsca edukacji ekologicznej są głównymi ośrodkami komunikowania o różnorodności biologicznej. W celu zapewnienia ciągłości obserwacji i oceny zadań związanych z ochroną przyrody, na obszarach chronionych stosowane są bardzo specyficzne metody monitoringu. W Niemczech BfN, a w Polsce GIOŚ podejmują próby standaryzacji monitoringu różnorodności biologicznej (BFN 2020; GIOŚ 2019).
Te procedury monitorowania, które dotychczas były regularnie przeprowadzane są silnie zdominowane przez nauki przyrodnicze, przy jednoczesnym braku uwzględnienia aspektów społecznych i gospodarczych tych obszarów chronionych. Jednak to właśnie ta sytuacja prowadzi do konfliktów między różnymi formami użytkowania gruntów, np. gdy lokalna ludność mieszka na obszarze chronionym lub w jego pobliżu (jak ma to miejsce w przypadku prawie wszystkich dużych europejskich obszarów chronionych), gdy podejmowana jest działalność gospodarcza lub gdy obszar chroniony jest wykorzystywany na potrzeby turystyki.
Jak dotąd nie istnieje system monitorowania zidentyfikowanego ryzyka „konfliktu interesów między ochroną przyrody, rozwojem gospodarczym i rozwojem osadnictwa”, który został zidentyfikowany w analizie mocnych i słabych stron „Natura i środowisko” (KEP, s. 62). Podobnie, istniejące systemy monitorowania nie odzwierciedlają znaczenia obszarów chronionych jako nośników informacji o wartości różnorodności biologicznej. Istnieje zatem potrzeba ulepszenia metod gromadzenia, przetwarzania i rozpowszechniania informacji na temat stanu różnorodności biologicznej na obszarach chronionych oraz opracowania procedur pomiaru, oceny i przewidywania stanu i siły wpływu czynników społeczno-gospodarczych na różnorodność biologiczną. W celu realizacji tak zdefiniowanego zadania, działania projektowe koncentrują się na opracowaniu zestawu procedur monitorowania obszarów chronionych, które uwzględniają wyżej wymienione elementy.
Chociaż obszary chronione w Euroregionie Pomerania znajdują się w różnych krajach, w rzeczywistości tworzą one wielką, wspólną całość z rozległym systemem licznych połączeń, w tym licznych korytarzy ekologicznych, interakcji i współzależności. Polsko-niemiecki zespół przedstawicieli nauki i obszarów chronionych wspólnie wypełni istniejące luki, usunie istniejące przeszkody i opracuje dalsze procedury, umożliwiając w ten sposób holistyczne monitorowanie różnorodności biologicznej.
Ten rozszerzony zestaw skoordynowanych procedur monitorowania zostanie przygotowany w formie podręcznika do praktycznego wdrożenia i wykorzystania w różnych typach obszarów chronionych. Ogromną zaletą jest między innymi to, że wszystkie podstawowe formularze ankiet i ocen są stosowane jednolicie po obu stronach granicy. Zapewnia to również porównywalność. Takie podejście nie tylko zapewni transgraniczną porównywalność danych, ale także wzmocni wspólną świadomość kwestii różnorodności biologicznej i zasad zrównoważonego rozwoju. Transgraniczne, innowacyjne rozwiązania w zakresie monitorowania obszarów chronionych, które nie ograniczają się tylko do codziennej praktyki monitoringu przyrodniczego, ale uwzględniają szeroki zakres czynników społeczno-ekonomicznych, przyczynią się do zachowania unikalnej różnorodności biologicznej na obszarze objętym Programem.
Adresatami działań projektowych są między innymi: władze regionalne, uczelnie wyższe, jednostki badawcze, centra edukacyjne oraz ogół społeczeństwa, w tym w szczególności grupy interesów.
Działania:
1) Nauka: wymiana doświadczeń i wiedzy z partnerami:
Ø warsztaty naukowe na czterech uniwersytetach partnerskich,
Ø seminaria naukowe dla studentów.
Warsztaty posłużą również dla celów koordynacji projektu, zaplanowano 36 wydarzeń projektowych dla 360 uczestników.
2) Praktyka: wymiana doświadczeń i wiedzy z obszarami chronionymi - pierwszym krokiem jest inwentaryzacja metod monitoringu stosowanych obecnie przez personel obszarów chronionych. W drugim etapie wspólnie opracowane nowe moduły monitorowania zostaną zaprezentowane obszarom chronionym i przedyskutowane.
W ramach tego działania są planowane:
Ø wyjazdy studyjne,
Ø konsultacje i intensywna wymiana wiedzy
z pracownikami obszarów chronionych i ich interesariuszami, wydarzenia informacyjne.
Łącznie 18 wydarzeń z udziałem 450 uczestników.
3) Metody empiryczne
Kontynuacja prac (uzupełnienie luk) z projektu REGE, w tym w zakresie ustalenia powiązań między wskaźnikami ochrony przyrody a wskaźnikami środowiska społeczno-gospodarczego.
Przeprowadzenie badań:
Ø jakościowych, w różnych kategoriach obszarów chronionych, równolegle w Polsce i Niemczech przy użyciu tych samych procedur badań i oceny.
Ø ocena regionalnych efektów ekonomicznych z obszarów chronionych. W PL za pomocą krótkich badań dotyczących zachowań odwiedzających w zakresie wydatków oraz oszacowania całkowitej liczby odwiedzających (twórcze rozwinięcie metody Input-Output, jej uproszczenie). W DE zostanie włączona do badań kategoria ochrony jaką jest park przyrody.
Planuje się przeprowadzenie 12 badań.
4) Opracowanie istniejących metod
Przygotowany w ramach projektu podręcznik ma ułatwić korzystanie z obecnych formularzy ankietowych w formie łatwych do wdrożenia instrukcji dla obszarów chronionych. Podręcznik ten dostarczy również jasnych informacji na temat warunków ramowych, które należy wziąć pod uwagę, przybliżonych szacunkowych kosztów itp.
Łącznie 15 wydarzeń dla 75 uczestników.
5) Standardowe działania komunikacyjne
Działania komunikacyjne prowadzą wszyscy partnerzy przy wiodącej roli lidera projektu:
Ø bieżące informowanie o aktywności projektowej na istniejących oficjalnych stronach internetowych (lub w mediach społecznościowych partnerów )
Ø umieszczanie trwałych tablic informacyjnych
Ø stosowanie logotypu Programu lub logotypu projektu (opartego na logo Programu) w realizacji działań zapewniających widoczność wsparcia UE, w tym w dokumentach projektowych,
6) Specyficzne działania komunikacyjne
W projekcie będą prowadzone specyficzne dla projektu działania komunikacyjne:
Ø zorganizowanie wydarzeń,
Ø publikowanie materiałów,
Ø prowadzenie kampanii w mediach społecznościowych dotyczących uwarunkowań istnienia bioróżnorodności obszarów chronionych w Euroregionie,
Ø wspieranie transgranicznej sieci współpracy obszarów chronionych,
Ø przekazywanie Wspólnemu Sekretariatowi informacji dotyczących planowanych otwartych wydarzeń, wyników projektu wraz z zaproszeniem do uczestnictwa w wydarzeniu interesariuszy,
Ø uczestniczenie w otwartych wydarzeniach na obszarach chronionych.
